Omgaan met een ‘Life learner in a global village’ in het Voortgezet Onderwijs

 

Samen met The Powerups heb ik een scenario ontwikkeld voor het onderwijs van de toekomst. Dit scenario heeft veel gevolgen voor alle sectoren van het onderwijs. Ook voor mijn sector, het VO, zal er veel veranderen in de komende jaren, als ons scenario echt de dagelijkse praktijk wordt. Hieronder beschrijf ik eerst hoe dat scenario er voor het VO uit gaat zien. Daarna volgt een SWOT-analyse in de vorm van een schema. Als laatste heb ik de analyse ook in verslagvorm bijgevoegd.

Het VO volgens het toekomstscenario van The Powerups

Docenten moeten allemaal het idee van wereldburgerschap uitdragen. De school richt zich niet op de regio, maar mondiaal. Dit is terug te zien in de keuzes die leerlingen kunnen maken: geen keuze gericht op de behoeften van de regio, maar gekozen wordt wat bij de leerling en diens leven(sinstelling) past.

Op school zijn de belangrijkste vakken Wiskunde, Nederlands en Engels. Het belang van de vakken Mens & Maatschappij en Mens & Natuur (Platform Onderwijs 2032, 2016). is flink toegenomen. Deze vakken worden niet gegeven volgens een vaststaand curriculum. Vakken als Duits, Kunst & Cultuur, Sport en Muziek zijn keuzevakken.

Bij Mens & Maatschappij is de doelstelling dat leerlingen leren over de wereld om hen heen en hoe zij daar hun eigen keuzes in kunnen maken. Daarbij is er veel aandacht voor mediawijsheid (Marzano & Heflebower, 2012) en politieke verhoudingen in de wereld.

Bij Mens & Natuur is er aandacht voor het bewust omgaan met de wereld waarin we leven. Dit gaat verder dan milieubewust in eigen omgeving, wereldwijde trends worden bekeken en leerlingen proberen door middel van opdrachten hieraan constructief iets bij te dragen.

Daarnaast is er bij dit vak ook aandacht voor techniek en de manier waarop techniek deel uit maakt van ons leven. Leerlingen leren hoe zij zelf technische innovaties kunnen bedenken en uitwerken, onder leiding van een docent.

Economie is een onderdeel dat de vakken M&N en M&M gezamenlijk oppakken. Zij maken leerlingen bewust van hun eigen inkomsten en uitgaven en de manier waarop zij veilig online kunnen bankieren. Omdat contant geld niet meer gebruikt wordt, is het voor leerlingen lastig zich hier een beeld van te vormen. Dit abstracte onderwerp moet daarom goed behandeld worden zodat leerlingen later goed voor zichzelf kunnen zorgen.

Het onderwijs vindt vooral plaats in de vorm van projecten, waarbij leerlingen van verschillende klassen elkaar vinden door ideeën te delen en gebruik te maken van elkaars talenten. Docenten hebben geen vaststaande klassen meer, maar verzorgen in vakoverstijgende projecten het onderwijs, waarbij zij coachend optreden. Leerlingen kiezen voor een project en moeten daarin laten zien hoe zij hun kennis, vaardigheden en karakter ontwikkelen. De projecten stimuleren het ontwikkelen en verbeteren van de 21st Century Skills (Marzano & Heflebower, 2012), zowel bij leerlingen als medewerkers.

De ontwikkeling van elke leerling wordt bijgehouden in een online portfolio, waarin staat welke badges de leerling heeft behaald, over welke talenten en vaardigheden hij beschikt en aan welke projecten hij heeft deelgenomen. Doordat de leerling een coach heeft, kunnen zij samen kijken welke projecten voor de leerling interessant zijn om bij aan te sluiten, zodat de leerling zich kan blijven ontwikkelen.

SWOT-analyse schema

Thema	Omgaan met een ‘life learnerin een global village’   Het Fioretti College in het toekomstscenario van The Powerups
	Positief	Negatief
Intern	-          Betrokken en open school, waarin veel van en met elkaar geleerd wordt door de docenten. Zij willen graag kennis delen en overbrengen aan elkaar en de leerlingen.   -          Docenten kunnen binnen de Academische Opleidingsschool onderzoek doen en op die manier het onderwijs verbeteren.   -          Er bestaan al wat vakoverstijgende projecten -          Jonge docenten zijn zich aan het oriënteren op nieuwe technieken en mogelijkheden om het onderwijs minder traditioneel (docent voor de klas met een groep leerlingen) aan te pakken.   -          De docenten richten zich niet alleen op de cijfers die de leerlingen halen, maar kijken ook naar de talenten en vaardigheden waarover leerlingen beschikken.   -          Op het gebied van ICT is de laatste jaren veel veranderd. Twee jaar geleden waren er nog veel lokalen met een krijtbord, nu hangt er in elk lokaal een digibord.	-          De leiding richt zich vooral op de regio en is zeer conservatief.   -          Docenten die willen innoveren laten al snel hun ideeën varen.   -          Door de focus op de regio en mondiaal kunnen leerlingen niet alle richtingen kiezen.   -          De onderwerpen van de onderzoeken die de docenten uitvoeren binnen de AOS moeten eerst goedgekeurd worden door de directie.   -          De vakoverstijgende projecten worden niet door alle docenten gedragen.   -          De vakken Engels, Nederlands en Wiskunde worden gezien als belangrijkste vakken. De andere vakken zijn een stuk minder belangrijk.   -          Burgerschap is gericht op het individu en niet op wereldburgerschap.   -          Een (fysiek) portfolio heeft in het verleden niet gewerkt en heeft een negatieve naam gegeven aan het idee van een portfolio.   -          Te weinig ICT-middelen.
Extern	-          De school investeert steeds meer in ICT en het planmatig scholen van de medewerkers.   -          De school heeft de banden met het bedrijfsleven aangehaald.     -          De TechniekMavo wordt ingevoerd vanaf het schooljaar 2017-2018	-          De school heeft behoefte aan een leiding die durft te innoveren en mee te gaan met de tijd. -          Docenten moeten zich kunnen vinden in de nieuwe rol van coach -          Er is behoefte aan een doorlopende leerlijn op het gebied van 21st Century Skills. -          Het onderwijs moet zich minder richten op cijfers en meer richten op een lerende houding die een leven lang blijft. -          inspectie moet minder over de inhoud gaan -          Diploma’s moeten worden afgeschaft. -          Er moet meer ruimte komen voor docenten om zichzelf en het onderwijs te blijven ontwikkelen. -          Het aantal lesuur dat nu een volledige baan beslaat (26) moet worden verminderd.

 Strengths: Wat zijn de sterke kanten van thema bij jou op school?

Het Fioretti College is een betrokken en open school, waarin veel van en met elkaar geleerd wordt door de docenten. Zij willen graag kennis delen en overbrengen aan elkaar en de leerlingen.

Docenten kunnen binnen de Academische Opleidingsschool onderzoek doen en op die manier het onderwijs verbeteren. Binnen de AOS wordt samengewerkt en gebruik gemaakt van elkaars talenten en vaardigheden.

Er bestaan vakoverstijgende projecten binnen vooral het eerste en tweede leerjaar. Daarbij worden vakken met elkaar gecombineerd waar mogelijk en gewenst. Docenten van verschillende vakken nemen daarin het initiatief, als zij zien dat er sprake is van overlap in het curriculum of waar twee vakken elkaar aan kunnen vullen.

Jonge docenten zijn zich aan het oriënteren op nieuwe technieken en mogelijkheden om het onderwijs minder traditioneel (docent voor de klas met een groep leerlingen) aan te pakken.

De docenten richten zich niet alleen op de cijfers die de leerlingen halen, maar kijken ook naar de talenten en vaardigheden waarover leerlingen beschikken. Als een leerling minder goed presteert dan verwacht, wordt gekeken naar de achterliggende reden. Ondanks de grootte van de school, worden leerlingen en medewerkers persoonlijk behandeld. Dat wordt mede mogelijk gemaakt door de verschillende afdelingen waarin de school verdeeld is. Op die manier ontstaan kleinere groepen die een veilige sfeer creëren voor leerlingen en medewerkers.

Op het gebied van ICT is de laatste jaren veel veranderd. Twee jaar geleden waren er nog veel lokalen met een krijtbord, nu hangt er in elk lokaal een digibord.

Weaknesses: Wat zijn de zwakke punten van het thema?

De leiding van de school richt zich vooral op de regio en is zeer conservatief. Hierdoor lopen ideeën en innovaties vaak vast. Dit heeft als gevolg dat docenten zichzelf en elkaar minder gaan uitdagen. Docenten die willen innoveren krijgen het gevoel dat dit niet gewaardeerd wordt en laten al snel hun ideeën varen.

Door de focus op de regio en mondiaal kunnen leerlingen niet alle richtingen kiezen. Door de vernieuwingen in het vmbo maken scholen de keuze uit een groot aantal opties. Scholen richten het onderwijs op die manier in naar de behoeften van de regio, maar houden er geen rekening mee dat leerlingen ervoor kunnen kiezen later in een andere regio of zelfs een ander land te gaan wonen.

Het conservatieve karakter van de school laat weinig ruimte voor innovatie en vooruitgang. Docenten die hier wel aandacht aan willen besteden worden daarin niet gestimuleerd.

De onderzoeken die de docenten uitvoeren binnen de AOS worden geïnitieerd door de docenten, maar de onderwerpen moeten eerst goedgekeurd worden door de directie. Dit heeft als positief gevolg dat de onderwerpen een bijdrage kunnen leveren aan de school zoals deze nu is, maar zorgt er aan de andere kant voor dat er ook een beperking is in thema’s en onderzoeksgebieden. Deze worden bepaald door dat wat de directie belangrijk vindt voor de school.

De vakoverstijgende projecten worden niet door alle docenten gedragen. Vaak komt dit door de extra werkdruk die een project met zich meebrengt, zonder dat het resultaat zodanig is dat de meerwaarde door zowel leerlingen als docenten wordt gevoeld.

Het curriculum van de school staat vast. De vakken Engels, Nederlands en Wiskunde worden gezien als belangrijkste vakken. De andere vakken zijn een stuk minder belangrijk. Dit laat zich bijvoorbeeld zien bij de overgangsnormen van klas 2 mavo naar 3 mavo. Een leerling mag om over te kunnen naar klas 3 mavo geen enkele onvoldoende hebben voor de vakken Engels, Nederlands of Wiskunde. Voor de andere vakken is het toegestaan om één of zelfs twee onvoldoendes te staan. Twee onvoldoendes is een cijfer lager dan een 4,5.

In de afgelopen jaren heeft burgerschap op het Fioretti College meer aandacht gekregen. Dit uitte zich in een studiedag en de verplichting voor elke sectie om een burgerschapsplan op te stellen. Burgerschap moest volgens de directie vooral tot uiting komen door leerlingen te betrekken bij het onderwijs en hen keuzes te laten (leren) maken. Wereldburgerschap is een onderwerp dat binnen de vakken Mens & Maatschappij en Maatschappijleer naar voren komt. Omdat deze vakken niet voldoende afgesloten hoeven te worden (Mens & Maatschappij en Maatschappijleer 1) of een keuze vak zijn (Maatschappijleer 2) is dit geen onderwerp dat hoog op de agenda staat.

In het verleden is gewerkt met een leerlingenportfolio. Dit was een fysiek portfolio, waarin verslagen moesten komen van gesprekken tussen leerling en mentor (gericht op de werkhouding en het gedrag van de leerling) en de mentor kon werkstukken of andere opdrachten die door de leerling goed gemaakt werden aan de map toevoegen. Doordat de meeste mentoren en leerlingen hier de meerwaarde niet van inzagen, werd het portfolio al na enkele jaren afgeschaft. De vorderingen van de leerlingen en eventuele op- of aanmerkingen worden nu bijgehouden in het leerlingvolgsysteem van Magister. Dit systeem is er alleen niet expliciet op gericht leerlingen te complimenteren met vorderingen of vaardigheden en talenten, maar wordt vooral gebruikt om de dagelijkse gang van zaken vast te leggen.

Hoewel de krijtborden sinds twee jaar vervangen zijn door digiborden, zijn er nog steeds te weinig ICT middelen. In principe zou er per twee leerlingen één device (laptop of pc) beschikbaar moeten zijn. In de praktijk hebben sommige vakken alleen één device nodig per leerling, waardoor andere vakken daarvan geen gebruik kunnen maken. Dit heeft als gevolg dat laptops en pc’s ver van te voren gereserveerd moeten worden, wat de flexibiliteit van het onderwijs niet ten goede komt.

 Opportunities: Wat zijn de kansen of mogelijkheden van het thema? Waar zie je uitdagingen voor het thema?

De school investeert steeds meer in ICT en het planmatig scholen van de medewerkers. De school heeft de afgelopen maanden ook de banden met het bedrijfsleven aangehaald. Door te kijken in elkaars keuken en wensen en verwachtingen uit te spreken, kunnen de school en het bedrijfsleven beter van elkaar gebruik maken. Dat is te zien in het aanpassen van het curriculum en het uitbreiden van stageplaatsen voor leerlingen.

Daarnaast wordt er voor de mavoleerlingen die techniek willen kiezen een heel nieuwe leerroute opgesteld. Deze route moet de leerlingen enthousiast maken voor techniek en hen vast voorbereiden op de technische richting.

Het onderwijs binnen deze ‘TechniekMavo’ zal ook meer projectgestuurd worden opgezet, waarbij de docent als coach optreed. Het bedrijfsleven van Veghel en omgeving zal ook betrokken worden bij de TechniekMavo.

Threats: Waar zie je bedreigingen? Welke obstakels zie je?

De school heeft behoefte aan een leiding die durft te innoveren en mee te gaan met de tijd. Daarnaast moeten docenten zich ook kunnen vinden in de nieuwe rol van coach en de rol van ‘docent-voor-de-klas’ los durven en willen laten. Daardoor zal misschien blijken dat niet elke werknemer geschikt is voor het onderwijs van de toekomst.

Daarnaast is er behoefte aan een doorlopende leerlijn op het gebied van 21st Century Skills. Deze leerlijn is nodig om inzichtelijk te maken waar de leerling zich bevindt en wat hij nog moet ontwikkelen om een goede basis aan vaardigeden te hebben. Het onderwijs moet zich minder richten op cijfers en meer richten op een lerende houding die een leven lang blijft.

Dit vraagt ook om een aanpassing van de manier waarop de overheid de scholen stuurt. De inspectie moet minder over de inhoud gaan en diploma’s moeten worden afgeschaft. Dit kan niet zomaar, het vraagt om een verandering in het denken van alle mensen. Het loslaten van de diploma’s is een grote stap die stukje bij beetje ingevoerd zal moeten worden. Er moet vanuit de overheid ook meer ruimte komen voor docenten om zichzelf en het onderwijs te blijven ontwikkelen. Het aantal lesuur dat nu een volledige baan beslaat (26) moet worden verminderd. Zo blijft er tijd over om projecten en lessen te ontwikkelen gericht op de leerlingen van de school waar de docenten lesgeven. Zij kunnen hun lessen en projecten beter afstemmen op hun doelgroep.